Diehtu jagi 2025 guovllu- ja gielddaválggain
Suomas doaimmahuvvojit guovllu- ja gielddaválggat sotnabeaivve 13.4.2025. Guovllu- ja gielddaválggain válljejuvvojit njealji jagi gaskka gielddaid gielddastivrrat ja buresveadjinguovllu guovllustivrrat.
Suopma juohkašuvvá gielddaide, main lea vuođđolága (731/1999) mielde iešráđđen. Gielda vástida máŋggaid ássiidis vuođđobálvalusaid ollašuhttimis. Gieldda alimus mearridanváldi lea gielddastivttas, mii válljejuvvo válggaid bokte.
Vuođđolágas ásahuvvo maiddái, ahte iešráđđemis gielddaid stuorát hálddašanguovlluin mearriduvvo lágain. Jagi 2021 Supmii vuođđudedje 21 iešráđálaš buresveadjinguovllu, geaid ovddasvástádussan sosiála- ja dearvvašvuođafuolahus ja gádjundoaibma sirdašuvve gielddain. Buresveadjinguovllus alimus mearridanváldi lea válggain válljejuvvon guovllustivrras.
Guovllu- ja gielddaválggat eai doaimmahuvvo Ålándda eanagottis. Helssega gávpoga ássit leat jietnavuoigadahtton dušše gielddaválggain, go Helsset ii gula masage buresveadjinguvlui.
Jietnavuoigatvuohta – gii oažžu jienastit?
Gáibádus jietnavuoigatvuhtii guovllu- ja gielddaválggain lea, ahte leat deavdán maŋimustá válgabeaivve (13.4.2025) 18 jagi.
Lassin gáibádussan lea, ahte dus lea ruovttugielda Suomas čuovvovaččat:
- Suoma dahje juoga eará Eurohpá uniovdnii gullevaš riikka, Islándda ja Norgga riikkavuložis galgá leat ruovttugielda registrerejuvvon Supmii maŋimustá 21.2.2025
- Eará riikkaid riikkavuložiin ruovttugielda galgá leat leamašan registrerejuvvon gaskkalduvakeahttá unnimustá guovtti jagi áigge 21.2.2025
Ruovttugielda mearrašuvvá ruovttugieldalága (210/1994) vuođul. Ruovttugielda lea dábálaččat dat gielda, gos ásat.
Jagi 2025 guovllu- ja gielddaválggain leat jietnavuoigadahtton dan gielddas ja dan gieldda buresveadjinguovllus, mii lea merkejuvvon du ruovttugieldan álbmotdiehtovuogádahkii 21.2.2025 dmu 24.
Dárbbu mielde sáhtát dárkkistit ruovttugieldadieđu Digi- ja álbmotdoaimmahagas.
Gielddaválggain sáhtát jienastit dušše iežat ruovttugieldda evttohasa. Guovlluválggain sáhtát jienastit dušše iežat buresveadjinguovllut evttohasa.
Jienasteapmi válggain lea eaktodáhtolaš.
Almmuhus jietnavuoigatvuođas sáddejuvvo buot jietnavuoigadahtton olbmuide
Digi- ja álbmotdiehtodoaimmahat vuođđuda válggaid ovdal jietnavuoigatvuođaregistara, masa váldojuvvojit mielde buot olbmot, geat leat jietnavuoigadahtton guovlluválggain ja gielddaválggain. Jietnavuoigatvuođaregistarii ii dárbbaš sierra almmuhit.
Digi- ja álbmotdiehtodoaimmahat sádde maŋimustá 20.3.2025 almmuhusa jietnavuoigatvuođas jietnavuoigadahtton olbmuide. Oaččot almmuhusa jietnavuoigatvuođas dušše elektrovnnalaččat, jus váldán atnui Suomi.fi-bálvalusa (lassedieđut čujuhusas www.suomi.fi/viestit).
Jietnavuoigatvuođaalmmuhusas leat rávvagat jienasteamis, logahallan du ássanbáikki lahka lean ovdajienastanbáikkiin ja dieđut jietnavuoigatvuođas. Jietnavuoigatvuođaalmmuhusa it dárbbaš mielde jienastanbáikái, personduođaštus lea doarvái. Jietnavuoigatvuođaalmmuhusa gánneha váldit fárrui, jus jienastat lágádusas dahje olgoriikkain.
Válgagelbbolašvuohta – gii oažžu leat evttohas?
Sáhtát leat gielddaválggain evttohassan, jus
- dus lea ruovttugielda dan gielddas, gos álggat evttohassan; ja
- dus lea jietnavuoigatvuohta gielddaválggain muhtun Suoma gielddas.
Sáhtát leat guovlluválggain evttohassan, jus
- dus lea ruovttugielda dan buresveadjinguovllu guovllus, gos álggat evttohassan; ja
- dus lea jietnavuoigatvuohta guovlluválggain muhtun buresveadjinguovllus.
Muhtun buresveadjinguovllulágas ja gielddalágas logahallon stáhta virgeoapmahaččat sihke buresveadjinguovllu dahje gieldda njunuš virgeolbmot ja bargit eai goittotge leat válgagelbbolaččat.
Váileválddálažžan duopmostuolu mearrádusain almmuhuvvon olbmot eai maiddái sáhte leat evttohassan.
Evttohasaid ásaheapmi
Guovllu- ja gielddaválggain evttohasaid sáhttet ásahit
- registrerejuvvon bellodagat
- jietnavuoigadahtton olbmot, geat leat vuođđudan válljenovttastusa.
Evttohasat guovlluválggaide ja evttohasat gielddaválggaide ásahuvvojit sierra.
Bellodagat mearridit iežaset evttohasain njuolggadusaid mielde. Jus háliidat bellodaga evttohassan, don galggat soahpat das bellodagain.
Válljenovttastusa vuođđudeapmái gáibiduvvo gielddaválggain logi jietnavuoigadahtton gieldda ássi. Ássanlogu dáfus smávva gielddain válljenovttastusa vuođđudeapmái reahkkájit goittotge dušše golbma dahje vihtta ássi.
Guovlluválggain válljenovttastusa vuođđudeapmái dárbbašuvvojit unnimustá 50 jietnavuoigadahtton ássi seammá buresveadjinguovllus.
Ohcamušat evttohassan álgimis doaimmahuvvojit guovlluválggain guđege buresveadjinguovllu guovlluválgalávdegoddái ja gielddaválggain guđege gieldda guovddášválgalávdegoddái.
Guđege virggálaččat dohkkehuvvon evttohassii lea iežas evttohasnummir. Jus seammá olmmoš lea evttohassan sihke guovllu- ja gielddaválggain, sus lea sierra evttohasnummir guovlluválggain ja sierra evttohasnummir gielddaválggain. Evttohasain gárvvistuvvo goappáge válgga várás báhpárii printejuvvon evttohaslisttuid kombinašuvdna, masa evttohasat merkejuvvojit nummirortnegis.
Evttohaslisttuid kombinašuvnnat gárvvistuvvojit 13.3.2025. Dat leat oaidnimassii earret eará jienastanbáikkiin ja vuoigatvuođaministeriija válgasiiddus (www.vaalit.fi).
Jienasteapmi
Sáhtát jienastit juogo válgabeaivvi sotnabeaivve 13.4.2025 dahje ovdal válgabeaivve ovdajienasteami áigge.
Sáhtát jienastit buot jienastanbáikkiin seammá háve sihke guovlluválggain ja gielddaválggain. Háliidettiin sáhtát jienastit maiddái dušše nuppis dáin.
Oaččot jienastit dušše oktii goappáge válggas.
Guovlluválggain jienastuvvo fioleahtta jienastanlihpuin ja gielddaválggain vilges jienastanlihpuin.
Ovdajienasteapmi:
Ovdajienasteapmi álgá gaskavahku 2.4.2025.
Ovdajienasteapmi nohká olgoriikkain lávvardaga 5.4.2025 ja Suomas maŋŋebárgga 8.4.2025.
Ovdajienastanbáikkit sáhttet leat rabas molsašuddi áigemeriin dáid beivviid áigge.
Sáhtát jienastit ovddalgihtii man beare almmolaš ovdajienastanbáikkis ruovtturiikkas dahje olgoriikkas.
Dieđut almmolaš ovdajienastanbáikkiin, dego daid sajádagat ja rabasáiggit, gávdnojit ovdamearkan jienastanvuoigatvuođaalmmuhusa mildosis dahje www.vaalit.fi-siidduin.
Almmolaš ovdajienastanbáikkiid lassin ovddalgihtii sáhttá jienastit ráddjejuvvon vuogi mielde lágádusain, mat leat ovdamearkan buohcceviesut, sosiálafuolahusa doaibmaovttadagat, garnisovnnat ja ráŋggáštuslágádusat, dahje olgoriikkas lean suopmelaš dámppain. Lágádusain sáhttet jienastit dušše dain divššus lean dahje dohko váldojuvvon olbmot, dámppas dušše dámppa bargoveahka.
Jienasteaddji, geasa lihkadeapmi jienastanbáikái mielddisbuktá govttohis váttisvuođaid, sáhttá jienastit ovddalgihtii maiddái ruovttustis. Ruovttujienasteapmái galgá almmuhit iežas gieldda guovddášválgalávdegoddái maŋimustá 1.4.2025 ovdal dmu 16.
Jus leat olles jienastanáigodaga ja válgabeaivvi olgoriikkain, sáhtát molssaevttolaččat jienastit maiddái reivve bokte.
Reivve bokte jienasteami várás galggat diŋgot reivejienastanmateriála olgoriikkas lean čujuhussii vuoigatvuođaministeriija diŋgonbálvalusas (www.vaalit.fi/kirjeaanestys).
Válgabeaivvi jienasteapmi:
Válgabeaivvi jienasteapmi lea sotnabeaivve 13.4.2025 dmu 9–20.
Válgabeaivve sáhtát jienastit dušše dan jienastanbáikkis ruovttugielddastat, mii lea merkejuvvon dutnje sáddejuvvon almmuhussii jietnavuoigatvuođas.
Dárkilut dieđuid jienasteami ovdáneamis oaččot ovdamearkan du jietnavuoigatvuođaalmmuhusas, www.vaalit.fi-siidduin dahje válgavirgeolbmuin jienastanbáikkis.
Lassedieđut
- Lassedieđuid válggain addá du iežat ruovttugieldda guovddášválgalávdegoddi. Persovnnalaš jietnavuoigatvuođa guoskevaš gažaldagaide vástida Digi- ja álbmotdiehtodoaimmahat. Goappáge oktavuođadieđut leat jietnavuoigatvuođaalmmuhusas.
- Ovdajienastanbáikkiid čujuhusat ja rabasáiggit, reivejienasteami diŋgoma rávvagat, dieđut evttohasain ja eará diehtu válggain lea vuoigatvuođaministeriija válgasiidduin čujuhusas www.vaalit.fi.